Di tích đền thờ Đức ông Trần Quốc Nghiễn là một ngôi đền thờ đẹp và nổi tiếng linh thiêng. khách thăm quan có dịp đến Vịnh Hạ Long thường ghé thăm chùa.

Được công nhận là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1993, đền Trần Quốc Nghiễn, ở thị trấn Hòn Gai, T.P Hạ Long (Quảng Ninh) không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân địa phương mà vẻ đẹp của đền thờ Đức Ông Trần Quốc Nghiễn thu hút rất nhiều Lữ khách đến thăm vịnh Hạ Long.

Giới thiệu chung

Trần Quốc Nghiễn, là con trai cả của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, cháu đích tôn của An Sinh Vương Trần Liễu và là cháu ruột của vua Trần Thái Tông. Ông là một vị tướng tài giỏi, văn võ song toàn. Hơn thế, ông còn là người con tận hiếu, bề tôi tận trung. Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông, Trần Quốc Nghiễn cùng với cha của mình là Trần Quốc Tuấn và các tướng lĩnh nhà Trần lập nhiều chiến công hiển hách. Đặc biệt, trong cuộc chiến trên sông Bạch Đằng lần thứ 3 vào năm 1288, Trần Quốc Nghiễn đã có công lớn trong việc dẹp giặc ở vùng Đông Bắc của đất nước. 

Để ghi nhớ những đóng góp to lớn của ông cho địa phương, các chủ thuyền thường xuyên qua núi Bài Thơ đã cùng nhau lập đền thờ ông.

Ngôi đền này do chủ thuyền dựng lên để tưởng nhớ công lao của Đức ông Trần Quốc Nghiễn. Đây là một di tích đẹp và là một ngôi đền nổi tiếng linh thiêng.

Đền Trần Quốc Nghiễn được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIII. Trải qua thăng trầm của lịch sử và thời gian, ngôi đền đã xuống cấp và nhiều lần được dựng lại bởi các chủ thuyền thường xuyên đánh cá trên vịnh. Theo đó, các chủ thuyền đã chở gỗ từ trong rừng, ở các huyện: Tiên Yên, Ba Chẽ, Hoành Bồ… chuyển vào hang trước cửa đền để giấu gỗ, và đục đẽo gỗ dựng đền. Nhân dân địa phương sau này vào hang thấy nhiều đầu gỗ thừa, gọi đây là hang Đầu Gỗ. Hiện nay, hang Đầu Gỗ cũng là một trong những điểm tham quan hấp dẫn khách thăm quan khi đến thăm đền.

Có gì ở ngôi đền này ?

Ngôi chùa nhìn ra biển, nằm ở độ cao dưới chân núi Bài Thơ, thuộc khu vực Bến Đoan - Hòn Gai, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Ngôi đền có Nhà hành lễ gồm 3 gian bái đường và 1 gian hậu cung. Trong đó, gian chính giữa thờ đức ông Trần Quốc Nghiễn; hai gian bên thờ Yết Kiêu và Giã Tượng. Đây là 2 vị tướng tài, có công giúp triều Trần đánh đuổi giặc ngoại xâm.

Bên cạnh đó, trong khuôn viên của đền thờ có một chiếc giếng cổ. Mặc dù nằm sát biển nhưng nước giếng ở đây rất trong và ngọt. Do đó, đền không chỉ là nơi dừng chân của ngư dân mà còn là nơi lấy nước ngọt, phục vụ cho những chuyến đi biển dài ngày của họ. Ngoài ra, hiện nay đền vẫn còn lưu giữ được 2 tấm bia đá và 5 bức tượng cổ (có từ thế kỷ XIII) do một số chủ thuyền tạc dựng.

Đây là một ngôi đền tôn nghiêm, lưng dựa vào dãy núi Bài Thơ sừng sững và mặt hướng ra phía vịnh, tạo thành một vị trí đẹp hiếm có. Ngôi đền quyến rũ cũng nổi tiếng về sự linh thiêng của nó. Nó đã trở thành một địa điểm thăm quan ở thành phố Hạ Long.

Năm 2011, UBND thành phố có Quyết định phê duyệt Tổng mặt bằng công trình Khu Di tích Đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn với tổng diện tích xây dựng được mở rộng là 2.531.8m² và năm  2013, UBND thành phố tiếp tục điều chỉnh quy hoạch mở rộng khuôn viên Khu di tích lên 2689,8m². 

Di tích được Bộ Văn hóa và Thông tin nay là Bộ VHTTDL xếp hạng là di tích cấp quốc gia theo Quyết định số 1140/QĐ ngày 31/8/1992.

Sự kiện tại đền thờ

Lễ hội đền Trần Quốc Nghiễn (đền Đức Ông) đã được tổ chức thường niên tại đền thờ Trần Quốc Nghiễn, thành phố Hạ Long.

Lễ hội là dịp để người dân ôn lại truyền thống lịch sử vẻ vang của dân tộc, khơi dậy lòng tự hào về truyền thống yêu nước cho các thế hệ mai sau thông qua những hình ảnh được tái hiện trong lễ hội như: Hình ảnh Đức ông Trần Quốc Nghiễn với các tướng lĩnh hộ giá vi hành qua các con phố, lễ rước đuốc thiêng, lễ thả hoa đăng...

Lễ hội đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn được tổ chức ngày 24/3 âm lịch hàng năm (ngày mất của ông). Tuy nhiên từ năm 2008, lễ hội đền Đức ông Trần Quốc Nghiễn được phục dựng lại và được tổ chức vào dịp 29 và 30/4 hàng năm.

Lễ hội cũng là một hoạt động rất có ý nghĩa trong đời sống văn hóa tín ngưỡng và trải nghiệm của Quảng Ninh. Lễ hội thu hút đông đảo các tăng ni, Phật tử, nhân dân và khách thăm quan thập phương về dự. Lễ hội mở đầu bằng lễ rước kiệu qua đường 25/4, đường Lê Thánh Tông đến chùa Long Tiên rồi trở lại Miếu Đức Ông.

Lễ hội có nhiều nghi lễ và hoạt động bao gồm lễ thả đèn và thả đèn; cũng như các hoạt động biểu diễn nghệ thuật và trò chơi dân gian khác như múa rồng, kéo co và chọi gà.

Lễ hội đền Đức ông được chia làm hai phần chính. Phần lễ được diễn ra vào buối sáng gồm các nghi thức: Lễ rước Đức ông, biểu diễn múa lân - sư - rồng, lễ cầu an, cúng phóng sinh... Phần hội diễn ra vào buổi chiều gồm các trò chơi dân gian và biểu diễn văn nghệ. Đặc biệt, buổi tối có lễ rước đuốc thiêng và lễ phóng đăng trên biển. Đây là nghi thức được người dân địa phương và Lữ khách thập phương chờ đợi nhất vì nó mang một ý nghĩa to lớn về việc Đức ông luôn soi sáng và khai thông trí tuệ cho con người. Bên cạnh đó, việc thả hoa đăng trên biển cũng để cầu mong mưa thuận gió hoà cho những người đi biển và những người sống ven biển.

Người dân địa phương và khách thăm quan thập phương cũng về chùa dâng hương tri ân công đức to lớn của Trần Quốc Nghiễn.

Hàng loạt hoạt động văn hóa được tổ chức trong lễ hội nhằm tưởng nhớ vị anh hùng dân tộc, giáo dục lòng yêu nước cho nhân dân và quảng bá chương trình địa phương.

Lễ hội được tổ chức long trọng hàng năm trong khuôn khổ Tuần hành trình Hạ Long Quảng Ninh cũng nhằm góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hóa của quần thể di tích lịch sử quốc gia núi Bài Thơ, chùa Long Tiên và đền thờ Đức Ông.

Theo truyền thuyết, ngôi đền từng là nơi dừng chân của những người ngư dân. Họ vào đây để lấy nước ngọt, nhờ đó mà cuộc sống mưu sinh trên biển của họ được bảo đảm. Ngôi đền vì thế có tiếng rất thiêng, nơi này đã cứu giúp và truyền thêm sức mạnh cho những người ngư dân khi gặp khó khăn, sóng gió trong cuộc đời.